Buyurun Ne Öğrenmek İsterdiniz?

Buyurun Ne Öğrenmek İsterdiniz?

Böyle sorunca garip bir soru gibi geliyor aslında. Buyurun ne yerdiniz gibi. Ama bu sorunun eğitim ve öğretim hayatımdaki önemini anlamam biraz zaman aldı diyebilirim.

Hatırlar mısınız mesela ilk yürümeye başladığınız günü ya da ilk öğrendiğiniz kelimeyi? Aslında soruyu doğru soramadım. Hatırlar mısınız mesela yürümeyi ilk ezberlediğiniz ya da ilk denediğiniz günü, ya da size ilk ezberletilen – ilk taklit ettiğiniz sesi? Böyle sorunca işler değişiyor bence.

Böyle başlayan süreç hep böyle devam ediyor eğer siz zincirlerinizi kıramazsanız. Şöyle özetlemeye çalışayım…

İlkokula başladığımız gün, sınıfta mavi ya da siyah giyinmiş dışarıdan bakıldığında birbirinden farksız gibi görünen bir kitle, ağlayanlar zırlayanlar, çam kozalağından top yapıp onu iki taştan yapılmış bir kaleye sokmak için kan ter içinde koşanlar, okula alışmış olan sizden büyük sınıflar, kantinden gelen simit* kokusu… Dışarıdan bakıldığında manzara aşağı yukarı böyle… Sınıfın içinde mavi ya da siyah giyinmiş bir sürü çocuk ve bir öğretmen… Sistem hep aynı, harfler, heceler, sayılar, fişler, fasulyeler ve daha hatırlayamadığım bir sürü değişik araç ile geçen 5 yıl. Sizce eksik bir şey yok mu???

Sonra ortaokul, biraz daha büyümüş çocuklar, üniformalar ya da önlükler, değişik değişik dersler, her ders için başka öğretmen, uzayan sakallar, gelişen vücutlar, çirkinleşenler, güzelleşenler, sonra deney tüpleri, laboratuvardan çalınan çeşitli kimyasallar, unutulmayan aşklar ve geçen 3 yıl (bazen 4 yıl). Lise sınavlarına çalışma. Sizce eksik bir şey yok mu?

Sonra lise, ortaokuldan alışık olunan bir sistem, ergenliğin orta raddesi, iyice gelişen gençler, üniformalar, okul kravatları, yeni yeni dersler, Türkçe-matematik, matematik - fen, Türkçe - sosyal, dil bölümleri, bölüm açılır mı açılmaz mı kavgaları, üniversite hayalleri, aileden kurtulmak için başka şehirde üniversiteye gitme dürtüsü, ilk öpücük, üniversite sınavına çalışma… Sizce eksik bir şey yok mu?

Sonra üniversite, serbest kıyafet, bir sürü insan, değişik kültürlerin buluşması, dersler, derse girmeme özgürlüğü, ders zilinin olmaması, siyaset, partiler, oluşumlar, yeni hocalar* , kalın kalın kitaplar, bütünleme, yaz okulu, imza taklit etme, mezuniyet çabası, dersler dersler, üniversite sınavı bitince iş kaygısı, sınavlar ve devam eden hayat… Sizce eksik bir şey yok mu?

Bence var, bu süreç aşağı yukarı 15-18 yıl arası sürüyor. Biz sürekli ders alıyoruz. Ömrümüzün çoğunu okulda geçiyoruz. Daha çocukken başlıyoruz. Ancak bugüne kadar kimse bana sormadı ne öğrenmek istersin, bugün bunu öğrenmem istiyor musun, bunu öğretsek nasıl olur diye. Sizce bu bir eksiklik değil mi? Tamam bir şeyler öğretiyorsunuz da peki bakalım ben bunu öğrenmek istiyor muyum? Benim fikrimin hiç mi değeri yok, sizce bu işin bir yanı eksik değil mi?

Eğitim daha doğrusu öğretim hayatına başladığımız günden bu yana hep birileri bizim adımıza karar veriyor. Yılbaşında belirlenen müfredatlar, bütün ülkede okutulan tek tip ders kitapları çok temel bir soru geliyor aklıma peki bütün bu çocuklar aynı mı? Hepsi aynı mı düşünüyor, hepsi aynı şeyi mi istiyor. Sonra biz de gençlere büyüdüklerinde diyoruz ki koyun olmayın? Bence bu bir şaka olmalı.

İlk defa üniversite de katıldığım bir gençlik projesinde algılamaya başladım alternatif öğrenme ve eğitim yollarını. Anlamam için bir soru yetti, birileri bana buyurun ne öğrenmek istemiştiniz diye sormuştu çünkü. İlk duyduğumda içinden çıkılmaz bir soru gibi geldi çünkü daha önce hiç düşünmemiştim. Hep birileri benim yerime ne öğrenmek istediğimi belirlemişti. Matematiği hiç sevmem dedim “ AAAA öyle şey olur mu onsuz bir halt yiyemezsin...” dediler. Mecbur ezberledik bir şeyler. Hatta sadece dersten geçmek de yetmezdi aynı zamanda iyi not almak da lazımdı çünkü başarı puanı denilen bir halt vardı. Aman Tanrım kâbus, hiç hoşlanmadığın biriyle gecelerce sevişmek gibi. Lise’de bile hangi bölümü seçmem gerektiğini çok değerli öğretmenlerim söylerdi ama öneri sunarken sizin ne istediğinize değil ders notlarınıza bakarlardı. Böyle büyümüş bir çocuğa böyle bir soru sorulunca, bünyede ters duruyor tabi. Valla ne yalan söyleyeyim verdiğim cevabı bile hatırlamıyorum ama bu sor hayatımı değiştirdi onu biliyorum.

O gün tanıştığım gündü yaygın eğitim (non-formal education) ile. Bünyede garip durdu bir süre ama sonra bağışıklık kazandım. Bu sistem daha farklıydı alışkın olduğumuzdan. Bizim tecrübelerimizi kurcalıyordu çünkü. Düşüncelerimizi soruyorlardı. Yok artık benim düşüncelerim, gerçekten önemi var mı? Diye sordum. Herhalde dediler. Öyle bir sisteme alışmıştık ki birileri soru sorardı önemli olan o sorunun cevabıydı. Hatta yanlış söylerse herkes senle bir şey geçerdi -ama onu söylemek istemiyorum- o yüzden cevap vermeye bile korkardık. Şimdi rahat rahat konuşacağım hem de kendi düşüncelerimle. Vaaayyy bee… Böyle bir şey demek ki deneyimsel öğrenme, yaygın öğrenme ya da non-formal öğrenme… İşte o gün başladı serüven ben de hala daha devam ediyor…

Şimdi daha iyi anlayabiliyorum, öğrenmenin ne olduğunu ve bir insana neyi öğrenmek istediğini sormanın önemini. Karşınızdaki kişiye bir değer verdiğinizin göstergesi belki de, onun fikirlerine emeğine duyduğunuz saygının cümleye dökülmüş hali… Bir eğitim emekçisi olarak bunu böyle görüyorum ve o yüzden hayatımda önemli bir yer tutuyor bu soru.

BUYRUN NE ÖĞRENMEK İSTERDİNİZ?

NOT: işini iyi yapan, gece gündüz çalışan, sisteme baş kaldıran, öğrencilerine saygı duyan, göçük altında kalan, bu sebeple haksızlığa uğrayan, ek iş yapan ve oy uğruna umutlandırılıp da atanamayan bu ülkenin bütün eğitim emekçilerine saygılarımla.

*Simit: İzmir'de yaşayan arkadaşlarımın GEVREK olarak bildiği yiyecek.